Làm thế nào để học vẽ?
PHẦN 1: TẠI SAO LẠI KHÓ NHƯ VẬY?
Đây là một trường hợp kiểu: bạn có thể nhìn thấy được bản vẽ hoàn thiện trong đầu mình, nhưng khi vẽ ra giấy, nó lại giống như bức tranh nguệch ngoạc của trẻ con. Bạn biết chính xác những gì bạn muốn vẽ ra, nhưng bạn lại không thể vẽ nó giống như thế. Như thể bàn tay của bạn không nghe theo những gì bạn muốn nó làm. Tuy nhiên, có một lời giải thích sâu sắc hơn cho hiện tượng này!
Bạn đã từng nghe có người nói rằng: hầu hết mọi người đều không thể vẽ chiếc xe đạp chưa? Thí nghiệm này cho thấy một thực tế rất thú vị về tâm lý của con người. Chúng ta thường nghĩ rằng chúng ta biết cái gì đó sẽ trông như thế nào, nhưng thật ra thì không đâu. Kể cả khi bạn đạp xe của bạn để đi làm, đi học hàng ngày, bạn vẫn có thể không biết được nó thật sự trông như thế nào. Bạn chỉ có thể nhận ra được đâu là chiếc xe đạp mà thôi.
 |
| Một thí nghiệm hấp dẫn từ việc chuyển đổi các bản vẽ trong trí nhớ thành mô hình 3D |
Mục tiêu của sự tiến hóa không phải là tạo ra một sinh vật hoàn hảo, mà là một sinh vật có sự tối ưu hóa. Tâm trí của chúng ta cũng như thế. Chúng ta không cần phải nhớ mọi thành phần của mọi thứ mà chúng ta từng thấy. Nó sẽ gây ra sự lãng phí ký ức trong bộ não của chúng ta. Biết được tỷ lệ chính xác giữa đầu của một con gấu và bàn chân của nó không thể giúp bạn sống sót được khi bị gấu tấn công. Cũng vậy, khi biết được cơ chế chính xác của chiếc xe đạp sẽ giúp bạn điều khiển và vận hành nó một cách tốt hơn.
Nhận biết thì dễ - Gợi lại mới khó
Nhận ra và nhớ lại là hai điều rất khác biệt. Nhận ra thì nhanh chóng và đơn giản hơn: bạn nhìn thấy một cái gì đó, bạn nhận được một số phản ứng thị giác nhất định khi nhìn thấy nó, và bạn so sánh tác nhân phản ứng này với những gì bạn đã cảm nhận trước đây. Bộ não của bạn cho bạn biết rằng, sự phản ứng này xuất phát từ thứ có tên gọi là "xe đạp".
 |
| Bạn được bảo rằng đó là xe đạp, bạn biết rằng bạn có thể chạy chiếc xe đó, bạn biết được nó có màu bạn thích. Bạn không cần biết thêm nhiều thông tin cơ bản khác nữa. |
Nhưng để gợi nhớ lại một chiếc xe đạp là một điều khác. Đây là một quá trình ngược lại, bạn có một cái tên, bạn gợi nhớ lại nhân tố phản ứng và bạn cố gắng tái tạo lại những yếu tố có thể thức tỉnh được chính xác phản ứng này. Bạn có những yếu tố này trong trí nhớ của bạn, ở đâu đó, nhưng lại không được tổ chức sắp xếp, bởi lẽ, nhận ra nó sẽ dễ hơn nhiều so với gợi lại.
Khi bạn muốn nói ra một từ gì đó, bạn cảm nhận cực kỳ mạnh mẽ về cảm giác của từ đó, nhưng lại không thể gợi nhớ chính xác cách gọi tên. Nhưng rồi bạn sẽ lập tức nhận ra được từ đúng khi nghe ai đó nhắc lại (vì nó gây cho bạn cảm giác gần giống như thế). Đây là lúc sự khác biệt giữa hai quy trình dễ nhận thấy nhất. Tuy nhiên, bạn vẫn có thể nhận thấy những điều này trong những tình huống khác nữa. Ví dụ như khi mẹ bạn thay đổi kiểu tóc, bạn nhìn thấy sự khác biệt nhưng lại không nhớ chính xác kiểu tóc mái trước đó của bà là gì. Hay là bạn mơ hồ về màu mắt của người bạn mình khi ở trong bóng tối.
Vẽ có thể học được. Bạn chỉ cần dừng việc mong chờ kỹ năng vẽ được cải thiện khi bạn chỉ làm một việc duy nhất là vẽ đi vẽ lại. Bạn không thể vẽ một cái gì đó nếu bạn chỉ nhớ các thành phần chủ yếu của nó, kể cả bạn có thể tưởng tượng rõ ràng chuyển động thực sự của nó.
Cảm giác biết một cái gì đó sẽ trông như thế nào xuất phát từ một cái tên/một khái niệm so với một phản ứng. Nhưng một phản ứng đến từ việc nhìn thấy một thứ gì đó lại không phải là như thế. Đó là lúc mà vẽ vời sẽ giúp được bạn. Bạn có thể vẽ một cái gì đó và kiểm tra xem nó có mang lại phản ứng giống như những gì mà bạn mong đợi hay không (như kiểu bạn nói thành tiếng vài từ mà bạn nghĩ đến để tìm được chính xác từ mà bạn muốn nói ra). Nhiều khả năng, bạn chỉ vẽ được vài chi tiết rõ ràng nhất mà bạn có thể nhớ ra, nhưng điều này lại chỉ cho bạn cảm giác thỏa mãn được một phần - phần nhỏ xíu mang lại phản ứng hình như hơi đúng đúng, nhưng cuối cùng vẫn là cảm thấy có gì đó sai sai.
 |
| Cái này có bàn đạp, tay lái, yên xe, bánh xe, rất rõ ràng, và cả dây xích nữa phải không? Nhưng nó là những bộ phận của một chiếc xe, chứ không phải là một chiếc xe đạp được lắp đúng đâu. |
Tính khả dụng chỉ là một phân cảnh; Chi tiết mới làm nên bản vẽ
Khi bạn nhìn kỹ hơn vào một bức vẽ, bạn sẽ nhận thấy rằng nó không phải là cái nhìn giúp gợi lại một hình ảnh, mà là tính khả dụng, tức là những thứ có chi tiết mang khả năng là bộ phận của hình ảnh đó. Để dễ hiểu hơn, chúng ta lấy ví dụ về chiếc xe đạp: bạn ngồi lên yên xe, giữ tay lái, đạp bàn đạp và khi đó dây chuyền chuyển động của chiếc xe giúp chiếc xe di chuyển, đó là hình ảnh gợi lại của một chiếc xe đạp. Còn tính khả dụng của nó, là kiểu như, bạn nhớ các bộ phận của chiếc xe đạp dài ngắn ra sao, cái này hình tròn, cái kia hình chữ nhật và chúng được kết nối với nhau, dễ vẽ nhưng chưa chắc đã vẽ đúng.
 |
| Một người có hai tay, hai chân, một đầu và một thân.Tất cả những điều này là một sự diễn tả đơn giản về con người: chân dài, cánh tay ngắn hơn, thân thon dài và đầu thì tròn. Cái này về cơ bản không liên quan đến con người nhưng mang lại cảm giác giống như vậy! |
Nói một cách ngắn gọn: Khi bạn tưởng tượng đến thứ bạn muốn vẽ, trong hầu hết mọi trường hợp, điều bạn có trong đầu không phải là hình ảnh thực, mà là cảm giác nhìn thấy hình ảnh đó (bạn có thể thử bằng cách cố gắng nhìn rõ chi tiết của hình ảnh tưởng tượng đó). Bạn nghĩ rằng sẽ rất dễ để đưa hình ảnh đó vẽ vào giấy, nhưng khi bạn thử vẽ nó, thì nó sẽ là một thứ gì đó lộn xộn và không cân xứng. Không phù hợp hoàn toàn với thứ mà bạn đang cố gắng tạo ra một chút nào cả!
Vậy còn tài năng thì sao?
Giờ thì bạn không còn phải thắc mắc vì sao vẽ lại khó như vậy rồi nhỉ. Nhưng tại sao có những người có thể làm điều đó? Đây có phải là một siêu năng lực nào đó không? Đúng rồi đó, có điều nó là một loại siêu năng lực của mọi bộ não con người.Bộ não của chúng ta có thể thích nghi với môi trường và các tình huống mà gen không dự đoán được. Nếu bạn mất một phần hoạt động của bộ não, một vài phần khác có thể phát triển và tiếp quản chức năng của nó. Nếu bạn bị mù, bạn có thể học được cách định vị cơ bản bằng tiếng vang, bắt đầu nhận thấy sóng âm như những con dơi. Chúng ta có thể học được những kỹ năng phức tạp mới trong suốt cả cuộc đời, những kỹ năng mà sự tiến hóa không đoán được cho chúng ta. Giống như việc ghi nhớ một cái gì đó và vẽ nó để đánh thức một cảm giác nhìn gần như ảnh thật.
Tài năng chỉ đơn giản là tiềm năng, một chất xúc tác cho việc học một kỹ năng nào đó. Một đứa trẻ tài năng học nhanh hơn và do đó cũng có động lực học lâu hơn, tiếp tục vẽ khi những đứa trẻ khác bỏ cuộc. Nhưng bạn không thể sinh ra với tài năng vẽ thiên bẩm được - tài năng hay kỹ năng là những thứ phải được học. Khi bạn nhìn thấy một nghệ sĩ vĩ đại vẽ một con ngựa đẹp vl từ trí tưởng tượng của ổng, nó không có nghĩa là ổng sinh ra đã vẽ đẹp như vậy rồi. Chắc hẳn là đã có hàng chục bản vẽ xấu vl mà bạn không bao giờ được nhìn thấy.
Làm thế nào để học vẽ?
Vẽ có thể học được. Bạn chỉ cần dừng mong đợi việc vẽ có thể cải thiện nhờ vẽ đi vẽ lại một thứ gì đó. Và sau đây là giải pháp thực tế cho toàn bộ những vấn đề - để bắt đầu chú ý đến việc nhìn nhận.
Nó không dễ dàng, bởi vì nó không phải tự nhiên mà có, và bạn sẽ nhận thấy trí óc thường xuyên chống lại bạn. Khi bạn nhìn vào một bình hoa, cố gắng để ghi nhớ hình dạng, sắc thái và màu sắc của chúng, và nó sẽ trở thành những hình dạng mà não bạn muốn bạn nhìn thấy, vì thế thì dễ hơn mà. Não của bạn "nghĩ" rằng sự ghi nhớ này không quan trọng, điều này có vẻ đúng, nhưng không phải lúc bạn đang học vẽ đâu bọn não ngu ngốc.
 |
| Mà cũng đừng quá tức giận với bộ não của bạn, bởi lẽ, vẽ vời là một điều xa hoa khi bạn phải đối mặt với cuộc chiến hàng ngày và nó phải giúp bạn sống sót ở mức cao nhất. |
Mục đích của phần này là giúp bạn nhìn nhận được những thử thách cơ bản trong quá trình học vẽ. Chúng ta có thể vẽ được những ký tự tốt, vẽ được thứ mà người khác hiểu. Nhưng tạo ra một mô hình thật sự là một điều... chúng tôi chưa kịp chuẩn bị. Đó là lý do tại sao nó rất khó và tại sao bạn phải thực sự kiên nhẫn. Bạn sẽ phải chống lại với tự nhiên, phải mất khá nhiều thời gian.
